- تعداد نمایش : 718
- تعداد دانلود : 1090
- آدرس کوتاه شده مقاله: https://bahareadab.com/article_id/1207
- کد doi مقاله: Doi: 10.22034/bahareadab.2021 .14 .6115
سال : 14
شماره : 10
شماره پی در پی : 68
ماهنامه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 14،
شماره 10،
،
شماره پی در پی 68
تحلیل و بررسی مقامات حمیدی با رویکرد سبک‌شناسی لایه ای
صفحه
(217
- 240)
فاطمه عرب عامری ، عبدالله حسن‌زاده میرعلی (نویسنده مسئول)، یدالله شکری
تاریخ دریافت مقاله
: دی 1399
تاریخ پذیرش قطعی مقاله
: فروردین 1400
چکیده
زمینه و هدف: سبک‌شناسی مدرن یا لایه ای یکی از روشهای کاربردی در سبک‌شناسی صورت‌گرا و متن بنیاد است که متن را در پنج لایۀ آوایی، واژگانی، نحوی، بلاغی و ایدئولوژیک مورد بررسی قرار میدهد. در این روش با توجه به بافت موقعیتی بعنوان کلان لایه، متن را به خردلایه هایی تجزیه کرده و با بررسی خردلایه های متنی و تشخیص ویژگیهای برجسته یا پربسامد به مطالعه سبک میپردازد. پس مشخصه های برجستۀ سبک و نقش و ارزش آنها را در هر لایه بصورت مجزا بررسی کرده و پیوندهای صوری متن با محتوای آن را فراهم میسازد. باید توجه داشت که در تاریخ نثرنویسی همواره پیشگامانی ظهور و بروز داشته اند که نه تنها از سنت فکری و هنری گذشتگان بهره برده اند، بلکه خود نیز کوشیده اند با نوآوری و گاه اقتباسهای ارزشمند از گونه های ادبی و سبکهای منشور ملل دیگر، موجبات دگرگونی و یا حداقل آشنایی ملت خویش با آنگونه سبکها و شگردهای نگارشی را فراهم آورند. یکی از این نویسندگان برجسته قاضی حمیدالدین بلخی است. وی مقامات خویش را در سال 551 هجری تحت تأثیر مقامات عربی به نثری مصنوع تألیف کرده است. در این پژوهش مقامات حمیدی با رویکرد سبک شناسی لایه ای مورد بررسی قرار گرفته است.
روش مطالعه: این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی کوشیده است سبک مقامات حمیدی را از منظر سبک شناسی لایه ای مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. گردآوری داده ها در این پژوهش ازطریق فعالیت کتابخانه ای صورت گرفته است و بخشی از محتوای مقاله محصول تحلیل و بررسی شخصی نویسنده است.
یافته ها: این اثر بعنوان یکی از نمونه های شاخص نثر فنی، نوشته های مصنوع و متکلّف قرون بعد از خود را تحت تأثیر قرار داده است و ازاینرو در مباحث سبک‌شناسی نیز اهمیت ویژه ای را به خود اختصاص داده است.
نتیجه گیری: با بررسی این اثر با روش سبک‌شناسی لایه ای، انواع دگرگونیهای واجی، بسامد بالای تکرار واژگان یکسان و متضاد، درهم تنیدن سجع و جناس، بهرۀ وافر از واژگان نشاندار و رمزگان بخصوص رمزگان دینی و تصوف و همچنین غلبه سبک متصل و تودرتو و بسامد بالای تشبیه و استعاره و... آشکار میشود.
کلمات کلیدی
مقامات حمیدی
, سبک‌شناسی لایه ای
, لایۀ آوایی
, لایۀ واژگانی
, لایۀ نحوی
, لایۀ بلاغی
, لایۀ ایدئولوژیک
- استعاره‌هایی که با آن زندگی میکنیم، لیکاف، جرج و مارک، جانسون، (1394)، ترجمۀ هاجر آقا ابراهیمی، مجموعۀ نشانه‌شناسی و زبان‌شناسی (19)، زیر نظر فرزان سجودی، تهران: علم.
- بررسی تطبیقی سبک ادبی در مقامات حریری و حمیدی، دادخواه، حسن و جمشیدی، لیلا. (1386). پژوهشنامۀ علوم انسانی، شمارۀ 54، صص 237-254.
- بررسی تطبیقی مقامات فارسی و عربی (مقامات حمیدی و حریری) با نوع ادبی پیکارسک (لاثاریوعصاکش تورمسی)، شبیری، نجمه؛ سلطانی،
- زهرا و رحیمیان، مریم (1394) نشریۀ ادبیات تطبیقی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، (12) 7، صص 181-204.
- دستور مفصل امروز، فرشیدورد، خسرو، (1378)، تهران: سخن.
- سبک‌شناسی لایه‌ای اشعار انقلابی و مذهبی طاهره صفارزاده (لایۀ آوایی و واژگانی)، صرفی، محمدرضا و ونارجی، مژگان، (1394)، نشریۀ ادبیات پایداری، دانشگاه شهید باهنر کرمان، (12) 7، صص 169-194.
- سبک‌شناسی لایه‌ای کلیدر، پیمان، شعله، (1397). رساله دوره دکتری، سمنان: دانشگاه سمنان.
- سبک‌شناسی نظریه‌ها، رویکردها و روشها، فتوحی، محمود، (1394)، تهران: سخن.
- فن نثر، خطیبی، حسین، (1375)، چاپ دوم، تهران: زوار.
- فنون بلاغت و صناعات ادبی، همایی، جلال‌الدین، (1389)، تهران: اهورا.
- لایه‌های مورد بررسی در سبک‌شناسی انتقادی داستان کوتاه و رمان، درپر، مریم، (1393)، جستارهای زبانی، شمارۀ 5، پیاپی 21، صص 65-94.
- مقامات حمیدی، بلخی، حمیدالدین، (1372)، به تصحیح رضا انزابی نژاد، چاپ دوم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
- نشانه‌شناسی کاربردی، سجودی، فرزان، (1387)، تهران: قصه.
- نگاهی تازه به بدیع، شمیسا، سیروس، (1386)، تهران: میترا.